Home Page Bens Web
 
NAVIGATIE



 

 

 

Bensweb

 

Home  |    |  Zoeken  |  Contact  |  Site index

 


 
 

Samenvatting: Jakob Nielsen, Designing Web Usability (Indianapolis VS, 2000)

Vertaald door: Ben J. Hilgers

 

Voorwoord

Ik ben een bruikbaarheids (usability) expert. Dus ik laat mij leiden door het best bruikbare voor een bepaald communicatiedoel en niet door wat het meest gebruikt wordt op een gegeven moment. Natuurlijk is het internet een fantastisch communicatiemedium en het is uitstekend voor korte documenten met veel verwijzingen (links). Het internet is niet geschikt voor lange documenten die een langzaam opbouwend argument presenteren. Vandaar dat ik voor dit onderwerp gebruik maak van een boekvorm. Een boek is nog steeds beter dan het internet voor het doel dat ik wil bereiken: om lezers de bruikbaarheids perspectieven van webdesign te laten begrijpen.

Jakob Nielsen

 

Hoofdstuk 1
Introductie: Waarom Web bruikbaarheid?

Met ongeveer 10 miljoen sites op het internet in januari 2000, hebben gebruikers meer keus dan ooit. waarom zouden ze hun tijd verkwisten aan iets dat verwarrend, traag is, of niet voldoet aan hun behoeftes. Als resultaat van de overweldigende keus, internetgebruikers leggen een opmerkzame ongeduldigheid en aandrang tot snelle bevrediging.

De concurrentie is groot op het internet. Op het internet is de concurrentie niet alleen beperkt tot de collega’s in dezelfde branche. Particulieren en andere branches hebben het gemak via het internet zich ook met die zaken te bemoeien waar ze voor die tijd niet naar waren geïnteresseerd.

 

Kunst versus technisch ontwerp

Er zijn twee essentiële benaderingen op het ontwerpen van sites: de artistieke en de technische. Dit boek schenkt in hoofdzaak aandacht aan de technische benadering. Hoewel ik bevestig dat er een behoefte is aan kunst, plezier en een fijne tijd op het internet, geloof ik dat het belangrijkste doel van een website projecten zou moeten zijn om het bezoekers het makkelijk te maken om nuttige taken uit te voeren. Ondanks dat de technische benadering de meest praktische is, blijft het belangrijk om inspiratie en creativiteit in het ontwerp te stoppen. Om het doel te behalen is het nodig om ook creativiteit in het ontwerp te stoppen. Maar onthoud dat vernieuwing voor 10% inspiratie is en voor 90% transpiratie. Laat je prikkelen door naar internetgebruikers te kijken of ze te onderzoeken en vergelijk wat ze leuk vinden en wat niet en waar het niet goed gaat.

 

Waarom iedereen websites verkeerd ontwerpt

bulletZakelijk model: het internet zien als een marketing communicatieve brochure in plaats van een fundamenteel verandering in hoe we zaken doen in de netwerk economie.
bulletProject management: het managen van een webproject als of het een gewoon traditioneel samenwerk project is. Dit leidt tot een intern gericht ontwerp met een tegenstrijdige gebruiksinterface. In plaats daarvan dient een webproject te worden bezien vanuit het klantgericht gebruik.
bulletInformatie architectuur: het structureren van de site overeenkomstig de structuur van het bedrijf. In plaats daarvan dient de site te worden gestructureerd zoals de gebruikers dat wensen te gebruiken en overeenkomstig opgevuld met gegevens.
bulletPagina ontwerp: om pagina’s te ontwerpen die bij demonstratie binnen het bedrijf fantastisch lijken maar en niet leiden onder de mogelijk trage download-tijden en het eigen bedrijfsmatig denken. Ontwerp in plaats daarvan voor een optimale gebruikerservaring onder realistische omstandigheden.
bulletInhoudelijk schrijven: schrijven in dezelfde lineaire stijl als normaal. In plaats daarvan probeer te schrijven in een nieuwe stijl die geoptimaliseerd is voor internetlezers die herhaaldelijk teksten afzoeken en korte teksten wensen met mogelijk diepgaandere vervolgteksten (gelaagde informatie).
bulletKoppel (linking) strategie: om je site te behandelen als de enige site die van belang is, zonder goed ontworpen koppelingen naar andere sites. Veel bedrijven gebruiken in hun eigen advertenties niet de juiste link (adressen) als ze naar hun eigen bedrijf willen verwijzen. In plaats daarvan, bedenk dat hypertext (teksten welke links zijn, waarop je kunt klikken om weer een andere keus of tekst te krijgen) het grondvest is van het internet en dat geen enkele site een eiland is.

Het internet is een nieuw medium dat een nieuwe aanpak vergt, zoals in dit boek nader uitgelegd.

 

Hoofdstuk 2
Pagina ontwerp

Navigatie-elementen zijn een noodzakelijk kwaad dat niet een doel op zichzelf is en dient te worden beperkt tot het minimum. Als een vuistregel dient 50% van de pagina (oppervlak) te worden besteed aan inhoud (liever nog meer in de buurt van 80%). Navigatie dient onder de 20% te worden gehouden voor bestemmingspagina’s, hoewel homepagina’s of andere koppellende pagina’s veel hogere percentages mogen hebben.

 

Ontwerp de pagina voor verschillende schermresoluties.

Momenteel, dient als uitgangspunt een pagina in niet meer dan 10 seconden op hun scherm te verschijnen omdat dat de tijd is waartoe ze in staat zijn om hun aandacht te houden tijdens het wachten. Dit komt neer op pagina’s van maximaal 34 Kb. U kunt gebruikers bij lange wachttijden helpen door de wachttijd van grote pagina’s bij de link te vermelden.

 

Een oog werpen op de eerste elementen van een pagina

Het belangrijkste punt bij wachttijden is het moment dat de gebruiker de eerste nuttige informatie krijgt voorgeschoteld. Het is niet zo erg als het langer duurt om de gehele pagina met alle illustraties te laden als de gebruiker zijn aandacht kan richten op al aanwezige informatie. Richtlijnen voor snelle laden van startinformatie zijn de volgende.

bulletDe bovenzijde van de pagina dient van belang te zijn, al zijn nog geen plaatjes gedownload (dus meer tekst dan plaatjes).
bulletGebruik ALT tekst attributen, zodat gebruikers wat ze zullen krijgen voorgeschoteld. De meeste browsers laten de ALT-tekst zien op de plaats waar het plaatje zal komen zolang deze nog niet is binnengehaald (gedownload).
bulletDe browser moet snel de pagina kunnen opmaken. Gebruik daarom bij plaatjes en tabellen hoogte en breedte (WIDTH en HEIGHT) attributen.
bulletBij lange tabellen is het beter ze te splitsen. Zorg dat de kop van de tabel snel op het scherm komt.

 

Linkomschrijvingen

Maak liever geen links op de volgende wijze. Voor achtergrondinformatie over de blauwneuzige bij, klik hier. Beter is: Er is achtergrondinformatie beschikbaar over de blauwneuzige bij. Gebruik voor links bij voorkeur de kleur blauw voor links en maak ze bij voorkeur twee tot vier woorden lang. Maak ook gebruik van linktitels; dit is de mogelijkheid om aan een link een titel mee te geven die op het scherm komt zodra de link met de cursor wordt aangeraakt. Wanneer gebruik wordt gemaakt van links naar andere sites, maak dit dan duidelijk, zodat de gebruiker voordat hij de link aanklikt weet dat hij ergens anders opduikt.

 

Gebruik van stijlen

Het gebruik van gelijksoortige pagina-opmaak is belangrijk voor de duidelijkheid en begrijpbaarheid van inhoud en navigatie. De grafische industrie maakt hier al lang gebruik van. Waar je ook een krant of blad openslaat, overal zie je dezelfde basis lay-out. Een stijl eenmaal geladen kan keer op keer hergebruikt worden voor ook andere pagina’s op de website, zodat dit de snelheid van alle pagina’s ten goede komt. Gebruik bij stijlen niet meer dan twee letterfonts en geef in de stijlbeschrijving ook alternatieve fonts op wanneer gebruik gemaakt wordt van een minder vaak voorkomend font. Als een bepaalde computer dan niet beschikt over een bepaald font dan selecteert hij het eerst beschikbare font uit de lijst. Gebruik bij stijlen ook geen vaste fontgroottes maar de relatieve font instelling. Dit maakt het mogelijk dat gebruikers zelf hun voorkeur-fontgrootte kunnen beïnvloeden via de knop op hun browser. Niets is zo vervelend dan op de knop ‘maak tekst groter’ te drukken en te merken dat niets gebeurt omdat de tekst in absolute grootte is opgegeven.

 

Gebruik van frames

(Frames zijn vensters binnen de pagina, waarvan de inhoud met behulp van scroll-pijltjes en balk kunt aanpassen.) Ik heb één advies: gebruik ze niet.

 

Afdrukken

Wees er van bewust dat pagina’s op het internet in geprinte vorm totaal kunnen afwijken van hoe ze zich toonde op het beeldscherm. Maak voor documenten die geprint moeten kunnen worden bij voorkeur twee documenten; één voor op het internet en één voor te printen (bijvoorbeeld als Word-document).

 

Hoofdstuk 3
Inhoudelijke ontwerp

Schrijven voor het web

Een groot verschil met schrijven op papier en voor het web is dat teksten op het web korter moeten zijn omdat het lezen vanaf een beeldscherm moeilijker en langzamer is. Drie richtlijnen zijn de volgende.

bulletWees bondig. Schrijf niet meer dan 50% dan wanneer je de tekst had geschreven voor papier.
bulletSchrijf gelaagd. Verlang niet van lezers om lange blokken tekst te moeten lezen; gebruik in plaats daarvan korte paragrafen, subtitels en opsommingstekens.
bulletGebruik hypertext om lange gegevensblokken in meervoudige pagina’s te verdelen.

Een vierde richtlijn is meer een proces of managementregel; huur web-redacteuren in. Een goede inhoud verlangt ter zake kundige staf die weet hoe een boodschap moet worden overgebracht en met welke inhoud.

 

Simpele taal

Omdat internetlezers niet de tijd nemen om veel tekst door te lzen, is het belangrijk om elke pagian te starten met de conclusie. Presenteer de belangrijkste informatie als eerste.

 

Pagina-titel

Aan elke webpagina kan een ‘pagina-titel’ worden toegevoegd die in principe onzichtbaar is en slechts naar voren komt bij zoekmachines wanneer deze de pagina als mogelijk treffer hebben geselecteerd. Deze tekst is 40 tot 60 karakters lang en het is belangrijk deze zo zorgvuldig mogelijk te formuleren, omdat deze titel het verschil kan uitmaken of iemand de webpagina zal bekijken of niet.

 

Het gebruik van koppen

De voorwaarden voor internet koppen verschilt sterk met die van gedrukte koppen, omdat ze verschillende worden gebruikt. De twee belangrijkste verschillen in het gebruik van koppen zijn de volgende.

bulletKoppen kunnen op het internet uit hun context gepresenteerd worden: in een opsomming van artikelen; in een trefferslijst als resultaat van een zoekmachine; in een browser ‘favorieten’ annotatie.
bulletZelfs in hun context maken de moeilijkheid van het beeldschermlezen en de beperkte contextinformatie die de pagina (beeldscherm) biedt, het voor de lezer moeilijker om contextinformatie op te nemen die de koppen verduidelijken. In gedrukte vorm is een kop sterk geassocieerd aan de omliggende foto’s, paragrafen, subkoppen en de gehele tekst, welke kunnen worden geïnterpreteerd in een oogopslag. Op het internet is veel minder tekst zichtbaar, en is tevens de tekst moeilijker en lastiger te lezen.

Door deze verschillen is het belangrijk dat internetkoppen meer op zichzelf duidelijk moeten zijn, ook wanneer de rest van de inhoud niet beschikbaar is.

De belangrijkste richtlijnen voor het schrijven van internet koppen zijn de volgende.

bulletVertel duidelijk waar het artikel over gaat, met behulp van de ‘pagina-titel’.
bulletSchrijf in onbevlogen termen: geen leuke of pientere koppen.
bulletProbeer lezers niet te lokken door hen te vragen te klikken, om te zien waar het over gaat. De meeste internet gebruikers hebben hier slechte ervaringen mee en hebben meestal de ervaring dat het resultaat van de klik meestal niet leidde tot een bevredigend resultaat.
bulletVermijd ‘de’, ‘een’ en ‘het’ in paginatitels en e-mail adressen (gebruik ze gerust in de tekstkoppen zonder links). Dit om te vermijden dat bij het alfabetiseren de titel bij de ‘D’ komt in plaats van het eerste letter van het trefwoord.
bulletZorg daarom ook dat het eerste woord het belangrijkste is. Begin bijvoorbeeld met de bedrijfsnaam, persoon of het inhoudelijk concept van het artikel.
bulletZorg ervoor dat niet alle paginatitels met hetzelfde woord beginnen.

 

Leesbaarheid

bulletGebruik kleuren die een hoog contrast geven tussen tekst en achtergrond. Optimale leesbaarheid vormen donkere letters en een lichte achtergrond.
bulletGebruik volle kleuren in de achtergrond of subtiele achtergrond patronen. Grafische vormen op de achtergrond verhinderen de eigenschap van het oog om patronen te onderscheiden, daarmee woorden te herkennen en verhinderen daarmee het vlot lezen .
bulletGebruik goed leesbare lettergroottes en beperk het gebruik van kleine lettergroottes tot voetnoten en juridische termen, waarvan verwacht wordt dat weinig mensen ze lezen.
bulletZorg dat de tekst stil staat. Bewegende, knipperende of in- of uitzoomende teksten maken het nog moeilijker de tekst te lezen.

Haast alle tekst dient links uitlijnend te zijn. Wanneer het gebruikte font klein (9 punts of kleiner) is hebben schreefloze letters de voorkeur. Bij grotere fonts zijn schreefletters makkelijker te lezen, vanwege de resolutie(scherpte) van de beeldschermen.

 

Plaatjes en foto’s

Beperk het gebruik van plaatjes en foto’s tot een minimum vanwege de lange download-snelheden. "Een afbeelding kost aan download-tijd tweeduizend woorden."

 

Audio

Het grote voordeel van geluid is dat het een extra kanaal (dimensie) biedt dat losstaat van hetgeen op het scherm staat. Commentaar kan gebruikt worden om commentaar te leveren of hulp zonder dat het de visuele inhoud van de informatie op het scherm beïnvloedt. Audio kan ook gebruikt worden om een zintuiglijk sensatie van een plaats of emotie te geven.

 

Conclusie

Inhoud is de kern van gebruikers van het internet. Het is de reden om het web te bezoeken, en het is het eerste waarna men kijkt wanneer een nieuwe pagina opkomt. Kwaliteit is een van de belangrijkste twee beslissende factoren van ‘web usability’ (internet bruikbaarheid). de andere is of gebruikers de pagina die zij wensen kunnen vinden (wat het onderwerp is van het volgend hoofdstuk).

Omdat internetgebruikers zo doelbewust en zo ongeduldig zijn, moet inhoud meer toegepast worden om snel antwoorden te geven en nuttig zijn voor de gebruiker.

 

Hoofdstuk 4
Site ontwerp

Inleiding

Pagina ontwerp krijgt meestal de meeste aandacht. Je kunt, met de huidige webbrowsers, toch ook alleen een pagina per keer zien. De site zelf wordt zelden expliciet getoond op het scherm. Vanuit het perspectief van bruikbaarheid is het ontwerpen van sites meer uitdagend en meestal ook belangrijker dan het ontwerpen van pagina’s.

Het web was ontworpen voor het lezen van tijdschriften, en de bruikbaarheid is niet gelijkmatig toegenomen met de steeds ingewikkelder worden van websites. Daarom dient site ontwerp eenvoud boven alles ten doen te stellen, met zo weinig mogelijk afleiding en met een duidelijke informatieve architectuur en bijbehorende navigatiemiddelen.

Veel van de site-openers als "Deze site is in opbouw" (This site is under cunstruction) in de jaren 1995 verdween, daar men realiseerde dat elke site altijd in opbouw zijn. vertel bezoekers niet wat er niet is, want dat is alleen frustrerend. Publiceer geen half afgebouwde site; houdt hem nog even in de steigers, totdat het zoveel structuur heeft dat het duidelijk is voor bezoekers.

 

De Homepage

De Homepage van een site is het vlaggenschip van de site en dient daarom anders te zijn ontworpen als de overige pagina’s. Natuurlijk moeten homepagina’s en de achterliggende pagina’s een gelijke stijl hebben maar er zijn verschillen. Het belangrijkste doel van een homepage is om antwoord te geven op de vraag "Waar ben ik?" en "Wat is de bedoeling van deze site?". Voor een bezoeker die voor de eerste keer op een site komt, is de vraag "Waar dient deze site voor?", maar voor de meeste bezoekers dient de homepage als binnenkomstpunt van de navigatiestructuur van een site. De homepagina is ook de plaats om nieuws of andere informatie te presenteren welke je onder de aandacht van de bezoeker wilt brengen. Onthoud echter dat de meeste mensen op je site komen om iets specifiek te bewerkstelligen.

Voor sites waar ‘zoeken’ een prominent zoekmechanisme is, is het verstandig meteen een ‘zoekveld’ op de homepage te plaatsen. Voor de overige sites, volstaat een simpele (maar prominente) link naar een zoekpagina.

Samenvattend dient een homepage drie eigenschappen te hebben: een overzicht van de belangrijkste inhoud van een site (navigatie); een samenvatting van het belangrijkste nieuws of reclame, en een zoekmogelijkheid. Wanneer het juist gedaan is dan zal de navigatiestructuur en het nieuws helpen de bezoekers die voor de eerste keer de site bezoeken te ontdekken waar de site over gaat. Ondanks dat, denk er aan altijd naar een homepage te kijken vanuit het oogpunt: "Wat kan deze site voor mij betekenen?" En denk aan de naam en het logo.

In principe is het het beste om een resolutie-onafhankelijke homepage te ontwerpen, welke zich kan aanpassen aan de verschillende schermgroottes. Het gebruik van 'splash screens' (openingspagina’s met alleen een titel of plaatje waarop eerst geklikt moet worden om op de homepage te komen) ervaren bezoekers als irritant en tijdrovend en de meeste bezoekers klikken ze zo snel mogelijk weg.

De naam van de site dient op alle pagina’s vermeld te worden, want bezoekers kunnen op via elke pagina de site binnenkomen en niet alleen via de homepage. Bezoekers die via zoekmachine’s of die een link van een andere site volgen, dienen snel en simpel aan de weet te komen op welke site ze zijn beland. De achterliggende pagina’s dienen zich hoofdzakelijk te richten op een specifieke inhoud, terwijl de homepage meer welkom heet en overzicht van de site biedt. Ik adviseer het logo, waarmee ook naar de homepagina kan worden gesprongen in de linkerbovenhoek te plaatsen. Elke pagina dient in ieder geval een knop te bevatten om vanuit de achterliggende pagina’s naar de homepage te springen.

 

Navigatie

Navigatiemethoden dienen antwoord te bieden op de volgende drie vragen.

Waar ben ik?

Het web als totaliteit beïnvloedt de bezoekerservaring omdat bezoekers per site gemiddeld slecht vier of vijf pagina’s per keer bezoekt. U dient daarom bezoekers dus te vertellen waar ze zijn. Vuistregel één is: vermeld uw logo op elke pagina bij voorkeur op een vaste plaats linksboven op de pagina. Om de bezoekers een idee te geven waar men is binnen de sitestructuur worden meestal delen van de sitestructuur getoond waarin dan de locatie waar men is geaccentueerd wordt. Tot slot dient de paginatitel vermeld in de HTML-header definitie gebruikt te worden om een zinnige titel te genereren zodat ze deze makkelijk op kunnen zoeken als ze deze opnemen in de bookmark-lijst.

Waar ben ik geweest?

Het gebruik van standaard link-kleuren is aan te bevelen, omdat men ze anders niet begrijpt. Blauw voor nog niet bezochte links en paars voor al wel bezochte links. Deze kleuren helpen de gebruikers de site-structuur te leren en te voorkomen dat ze voor een tweede keer op een pagina komen waar ze al geweest zijn.

Waar kan ik naartoe?

Het is duidelijk dat een goede sitestructuur een enorm voordeel heeft voor het beantwoorden van deze vraag. Het gebruik van rolmenu’s dient met voorzichtigheid te worden toegepast omdat ze niet de mogelijkheid hebben te tonen of men de link al bezocht heeft of niet.

 

Site-structuur

Een slechte informatie architectuur zal altijd leiden tot een slechte bruikbaarheid (usability). De twee belangrijkste regels voor site-structuur zijn om er een te hebben en te zorgen dat deze beantwoordt aan het beeld dat de bezoekers van de site en haar informatie of diensten hebben. Een veelgemaakte fout is om de site een afspiegeling te laten zijn van hoe men zelf tegen de organisatie aankijkt in plaats van hoe bezoekers van buiten tegen de organisatie aankijken. De site-structuur dient te worden bepaald aan de hand van de wensen van de bezoekers.

 

Breedte versus diepte

Tegenwoordig is het meest gebruikte navigatie-ontwerp om een lijst te geven van alle hoofd niveaus van een site, meestal als een strook links langszij de pagina, ongeacht op welke locatie u bent binnen het web. Het voordeel van dit op-breedte-gericht ontwerp is dat gebruikers constant gewezen worden op het gevarieerd aanbod van de gehele website. Dit is bijzonder handig als bezoekers niet via de homepage maar via een dieper gelegen pagina op de website belanden. Hoewel dit een voordeel is, vind ik het toch overmatig om 20% van het interieur van een pagina te besteden aan het opsommen van de hoofdniveaus, terwijl deze ook benaderd kunnen worden door één klik op de homepage-knop. Een ander voordeel is dat de strook fungeert als een soort naamsbekendheid, waaraan men de site kan herkennen, en men een idee kan krijgen op welke plek men is op het gehele web.

Een andere benadering is de ‘broodkruimel’-methode (gebaseerd op het verhaal van Hans en Grietje), waarbij het gehele hiërarchische pad getoond wordt, vanaf de pagina waarop men op dat moment is (voorbeeld: USIT.COM > papers and Essays > Heuristic Evaluation > Usability Inspection Method Summary). Deze benadering is een meer op-diepte-gericht ontwerp in website-ontwerp. De ‘broodkruimel’-methode heeft het voordeel dat het minimale ruimte kost op de pagina, zodat de meeste ruimte besteed kan worden aan de inhoud. De ‘broodkruimel’-methode is alleen handig voor websites met een informatie hiërarchische architectuur, omdat ze langzaam opbouwende genestelde kleiner wordende subsites nodig hebben. Voor deze soort structuren geeft de lijst van alle bovenliggende niveaus de context van de huidige pagina en helpt ze deze te begrijpen, en het helpt de gebruikers meteen van de pagina weg te komen als de pagina niet de juiste was.

 

De navigatieomgeving

Hoewel in gewone programmatuur de programmeurs de mogelijkheden dicteren wanneer een gebruikers iets kan doen of niet, is dit in de website omgeving niet het geval. Op het web, bepaalt de gebruiker hoe hij door de pagina’s gaat. De gebruikers kan op een manier door pagina’s gaan die nooit door de ontwerper bedoeld was. Zo kan een gebruiker in één keer op een pagina komen vanuit een zoekmachine. Web-ontwerpers moeten gebruikersafhankelijke navigatie aanbieden: de gebruikers heeft de muis in de hand en daar kan niets aan worden gedaan. In gewone programmatuur kunnen mensen aan een navigatiemethode wennen. Op het web kan dit niet. Op het web springen gebruikers regelmatig over naar een andere website, zodat de grenzen van de navigatieprogrammatuur veel vloeiender zijn. Hierdoor zien gebruikers het web als een geheel in plaats van een specifieke website. Dat betekent in andere woorden dat het gehele web een soort programma is, waarbinnen de regels van navigatie gelden als geheel in plaats van die van één enkele website.

Ik ben een sterk voorstander om officiële regels op te stellen voor het ontwerpen van websites; maar zolang die er niet zijn, is mijn advies aan webontwerpers om het ontwerp zoveel mogelijk in het gehele web in te passen en te erkennen dat uw website niet het middelpunt is van de wereld vanuit het oogpunt van de gebruiker.

 

Help gebruikers om grote hoeveelheden informatie te beheren

De tegenwoordige webbrowser-software is bijzonder slecht in staat om de webnavigatieproblemen het hoofd te bieden. Wat betekent dat web-ontwerpers van inhoud moeten helpen dit probleem op te lossen. Site-plattegronden (sitemaps) worden meer en meer een cliché, en we weten door hypertext-onderzoek dat overzichtsdiagrammen gebruikers helpen sneller informatie te vinden. Dus ik ben geen tegenstander van site-plattegronden. Ze ontberen echter soms bepaalde functionaliteit, zoals de ‘U bent hier’-indicatie. Veel sites ontwerpen hun site-plattegrond als een simpele lijst van alle elementen. Een betere oplossing zou een dynamische site-plattegrond zijn welke laat zien vanaf welke pagina de website binnenkwam en die bepaalde informatie voor bepaalde groepen gebruikers accentueert.

 

Zoek capaciteiten

Mijn bruikbaarheidonderzoek toont aan dat meer dan de helft van alle gebruikers zoek-dominant zijn en dat een vijfde deel van de gebruikers link-dominant zijn en dat de rest een variërend gedrag vertonen. De zoek-dominante gebruikers gaan meestal meteen naar de zoek-knop wanneer ze een website binnenkomen. Ze zijn niet geïnteresseerd om een kijkje in de rondte te nemen; ze zijn taakgericht en willen zo snel mogelijk gerichte informatie vinden. De link-dominantt gebruikers geven de voorkeur aan de linken te volgen door de site. Zelfs wanneer ze specifieke informatie willen, zullen ze eerst de verwachtingsvolle links volgen vanaf de homepage. Alleen wanneer ze complet radeloos zijn zullen link-dominante gebruikers hun verlies toegeven en het zoek-commando gebruiken.

Ondanks de voorkeur voor zoeken, dient website-ontwerp erop gericht te zijn om structuur te bieden en te helpen in de navigatie. Alle pagina’s dienen duidelijk te maken waarin ze passen binnen de gehele webstructuur. Ten eerste blijkt er duidelijk een behoefte te zijn om die bezoekers te helpen die er niet van houden te zoeken of die behoren tot de gemengde zoek/link groep. Ten tweede; gebruikers die zoeken gebruiken om op een bepaalde pagina te komen, hebben nog steeds structuur nodig om te begrijpen hoe de pagina zich verhoudt tot de rest van de website. Het is zeldzaam dat een enkele pagina alle antwoorden geeft, zodat gewoonlijk gebruikers ook de samenhangende pagina’s willen zien. Zoeken dient bij grote websites vanaf elke pagina op de website beschikbaar te zijn.

Onderzoek heeft aangetoond dat een breed ‘zoeken naar’-vakje gebruikers stimuleert om langere en meerdere of samengestelde zoektermen in te voeren.

 

Pagina beschrijvingen en sleutelwoorden

De meeste zoekmachines laten de samenvatting van de auteur zien in plaats van een eigen samenvatting te maken. Deze pagina-samenvatting is opgenomen in een META-tag met de naam ‘beschrijving’ (description) in het paginahoofd. Het formaat hiervan is de volgende.

<META NAME="description" CONTENT="Dit is een samenvatting van de inhoud van deze pagina.">

Paginabeschrijvingen dienen kort gehouden te worden. de meeste zoekmachines laten slechts de eerste 150 of 200 karakters zien.

Naast het opnemen van beschrijvingen is het ook een gewoonte om sleutelwoorden (keywords) op te nemen in het paginahoofd. Het formaat herivan is de volgende.

<META NAME="keywords" CONTENT="Sleutelwoord 1,sleutelwoord 2,sleutelwoord 3,sleutelwoord 4,sleutelwoord 5,sleutelwoord 6">

Typisch is dat sleutelwoorden niet getoond worden in de zoekresultatenlijst maar daarvoor in de plaats worden gebruikt om de rangorde in de opgehaalde pagina’s te tonen. Zo wordt er vanuit gegaan dat een pagina hoofdzakelijk over een onderwerp gaat als deze als trefwoord is opgenomen is de sleutelwoordenlijst. Een sleutelwoordenlijst dient zowel simpele termen (zoals bus) te bevatten als samengestelde termen (zoals dubbeldekkerbus) omdat gebruikers verbazingwekkend veel zoeken met meervoudige woorden. Hoewel de zoekvragen tegenwoordig veel langer zijn dan vroeger, is het toch zo dat het leeuwendeel aan zoekvragen gevormd wordt door zoekvragen met één of twee woorden. Het is belangrijk om uitgebreid uitleg te geven over de eigen behoefte van het verstrekken van informatie, waardoor het des te belangrijker is om goede zoektermen te geven, waaronder ook synoniemen of alternatieve zegswijzen. Dat is moeilijk, maar bezoekers zijn slecht in het bedenken van synoniemen en zijn van nature lui.

 

URL ontwerp

De afkorting URL staat voor ‘Uniform Source Locator’, wat vanuit het Engels vertaald zoiets betekend als Uniforme Bron Plaatsaanduiding. Ons bruikbaarheidonderzoek laat zien dat gebruikers op de URL vertrouwen wanneer ze proberen de structuur van de website trachten te ontcijferen of het resultaat van het volgen van een link. Omdat we weten dat gebruikers de URL’s proberen te begrijpen hebben wij een taak om ze begrijpbaar te maken. In het bijzonder dienen alle directory-namen leesbaar te zijn en woorden te zijn of samengestelde woorden die de structuur van de website verduidelijken. Ook dient de website-structuur URL-versnijden (URL-butchering) toe te staan, waarbij gebruikers de meest rechtse delen van het URL-adres verwijderen in de hoop om op een samenvattende pagina hogerliggend in de site-architectuur te komen.

Regels voor makkelijk spelbare URL’s zijn:

bulletMaak URL’s zo kort mogelijk (hoe langer de URL, hoe groter de kans op fouten).
bulletGebruik zoveel mogelijk gangbare leesbare woorden, omdat gebruikers normaliter weten hoe deze gespeld worden.
bulletGebruik alleen kleine letters. Als ge VeRsHiLlEnDe KaRaKtErS gebruikt, zullen gebruikers gegarandeerd een aantal van de hoofdletters vergeten en fouten krijgen (afhankelijk van de server).
bulletVermijd zoveel mogelijk het gebruik van speciale tekens (alles buiten letters en cijfers). Wanneer interpunctie nodig is gebruik deze dan bij alle URL’s. Gebruik bijvoorbeeld het liggend streepje of het breukstreepje, maat niet een combinatie van beide.

 

Het onderhouden van oude URL’s

Wanneer u uw website reorganiseert of bestanden verplaatst, dient u er zorg voor te dragen dat oude URL’s blijven werken. Oude URL’s dienen minstens een half jaar functioneel te blijven, en bij voorkeur zelfs voor twee jaar of meer. Oude URL’s hebben een eigen leven; zo kunnen ze voorkomen in bookmark-lijsten over heel de wereld, in gedrukte documenten en e-mail berichten en op andere websites. Zoekmachines actualiseren soms pas na een half jaar hun databestanden en verwijderen dan oude URL’s. De aanbevolen manier om met oude URL’s om te gaan, is om een omleiding (redirect) aan te maken vanuit uw server, die er voor zorgt iedereen die met de oude URL in contact wil komen in plaats daarvan wordt doorgesluist naar de nieuwe URL. Het HTTP-protocol specificeert twee soorten redirect boodschappen. De 302 code refereert aan een tijdelijke verplaatsing terwijl een 301 code betekent dat een pagina permanent is verplaatst en de juiste is. Een deugdelijke browser zal automatisch de betreffende bookmark actualiseren, wanneer het een 302-code ontvangt.

 

Conclusie

Een website zal niet als een samenhorend geheel worden gezien, als niet alle website-ontwerpers en schrijvers ermee instemmen om actief bij te dragen aan het algemeen belang van één ‘voorkomen’ naar de bezoeker. Geen zoekopdracht kan pagina’s vinden welke slecht zijn beschreven of niet de informatie bevatten die de gebruiker wenst. We hebben nog steeds behoefte aan websites die hun informatie baseren op de behoefte van de klanten in plaats van de eigen interne manier van denken van het bedrijf of instelling. Vandaag de dag, is de meest voorkomende ervaring van een webgebruiker, dat algemeen genomen, je op de verkeerde pagina zit.

 

Hoofdstuk 5
Intranet ontwerp

Het ontwerpen voor een intranet is in de meeste gevallen gelijk aan het ontwerpen voor een gewoon internet website. De hoofdlijnen zijn gelijk waardoor veel wat eerder aan de orde is gekomen ook geldt voor het intranet. Waarin ze verschillen is het verschillend soort informatiebron en de afwijkende doelen.

Aan de ene kant moeten intranet-ontwerpers dezelfde conventies volgen als bij het internet en aan de andere kant dienen ze ervoor te zorgen dat het resulterend webontwerp bijdraagt in de productiviteit van de medewerkers.

Het is aan te raden om verschillende bedieningsontwerpen toe te passen voor externe en interne informatie, zodat het voor de medewerkers makkelijk te snappen is wanneer ze interne (vertrouwelijke) en externe (publiekelijke) informatie op het beeldscherm zien. Daarom raad ik aan twee verschillende stijlen en sjablonen te gebruiken voor het intra- en internet.

Veel van de server- en beheerstechnologie kan gebruikt worden voor beide sites (een klein bedrijf zal zelfs baat hebben bij het hebben van een webmaster voor zowel het interne als het externe web).

 

Verschillen tussen intranet en internet ontwerp

bulletHet grootste verschil is dat intranet-gebruikers medewerkers van de instelling zijn. Interne gebruikers zullen het intranet gebruiken voor alle soorten informatie die ze nodig hebben in hun werk. Door dit verschil heeft een intranet tussen de 10 en 100 maal het aantal pagina’s van de internet website van de instelling.
bulletIntranet-gebruikers zullen met een veel meer gestandaardiseerde omgeving (computer etc.) werken als bij gebruikers van het internet. Monitors, computers, printers en browsers zullen veel meer gestandaardiseerd en gedicteerd worden vanuit de instelling.
bulletMet technische ontwikkelingen is het ook makkelijker om deze vroeger te gebruiken als het geval is bij internet, daar de instelling kan beschikken over apparatuur en programmatuur die pas veel later algemene norm wordt.
bulletEr is geen bezwaar jargon en instellingsgericht woordgebruik toe te passen, welke in het geval de effectiviteit zou verlagen, terwijl die bij het intranet juist de effectiviteit verhoogt.

 

Verbetering van kerntaken door de productiviteit van de medewerker

Voor de meeste publieke sites is de bijdrage van bruikbaarheid (usability) over het algemeen leerzaamheid en subjectieve bevrediging. Web-gebruik is ongedwongen, zodat gebruikers tevreden of blij moeten blijven.

Voor intranet zijn efficiëntie herkenning en foutenreductie de belangrijkste bijdrage van usability. Omdat medewerkers het intranet elke dag kunnen gebruiken, worden ze al snel ervaren gebruikers, en de efficiëntie waarmee ze over het intranet kunnen navigeren en hun werk af maken zal de productiviteit bepalen. Doordat intranet-ontwerp in belangrijke mate ook de productiviteit beïnvloed, is een vrij grote investering in usability-ontwerp gerechtvaardigd.

 

E-mail versus intranet

Elektronische post is een bodemloze put aan het verlies van productiviteit aan het worden. In sommige bedrijven is het soms een dagtaak om de INBOX (binnengekomen e-mail) door te nemen en te beantwoorden. E-mail is populair geworden doordat het werkelijk een aantal voordelen heeft, zoals de mogelijkheid om buiten de barrières van tijd en plaats te communiceren. Het is net zo snel en makkelijk om een e-mail over heel de wereld te sturen als naar een collega naast je.

Een kleine hoeveelheid e-mail is goed, maar een grote hoeveelheid is dodelijk. Eén van de belangrijkste doelen van intranetten zou moeten zijn om af te komen van alle onnodige e-mail. Het is veel beter om informatie in een goed georganiseerde intranet structuur te zetten en te plakken aan een link op de homepage terwijl die actueel is.

Informatie die is geplaatst op het intranet zal worden geïndexeerd en daarom makkelijk te zoeken, en alle medewerkers zullen weten hoe het te vinden wanneer ze het nodig hebben. In vergelijking, zal elke medewerker de last dragen alles dat per e-mail worden verstuurd op te bergen, en te indexeren om het ook terug te kunnen vinden. Wat zonde van al die gezamenlijke moeite. En omdat e-mail software zo slecht is in het opbergen en ontsluiten van gegevens zullen weinig medewerkers in staat zijn de informatie beheersen die ze krijgen per e-mail.

 

De drie grote infrastructuur componenten: inhoudsopgave, zoeken en nieuws

Een intranet startpagina HomePage dient de volgende componenten te bevatten.

bulletAls belangrijkste een inhoudsonderverdeling, welke alle inhoud van het intranet structureerd. Dit deel van het intranet wordt ook wel 'Mini-Yahoo' genoemd. Er kan veel geleerd worden van het ontwerp van directory-services zoals Yahoo en LookSmart, omdat ze veel meer usability zorg laten zien dan enig intranet project. Ondanks dat is het absoluut noodzakelijk de hiërarchie zelf te bepalen omdat het een weerspiegeling hoort te zijn van de eigen specifieke inhoud en doelen van het intranet.
bulletEen zoekveld dat de mogelijkheid geeft om alle pagina's van het intranet te vinden. Een intranet zoekmachine hoort aandacht te besteden aan de kwaliteit van de informatie, door bijvoorbeeld officiële pagina's met een speciaal icoon aan te duiden.
bulletActueel nieuws over het bedrijf en interesses van de medewerkers. De intranet HomePage kan de traditionele personeels nieuwsbrief en de stroom e-mails met aankondigingen en memo's die de productiviteit in veel bedrijven. Door de informatie te koppelen aan een goede zoekmachine, verzekert medewerkers ervan dat ze informatie kunnen terugvinden, wanneer ze het nodig hebben, en ontlast hen van de noodzaak de eigen kopieën op te bergen en te ontsluiten.

 

Intranet ontwerp standaarden

Zoals eerder aan het begin van dit hoofdstuk vermeld, dient de intranet ontwerp standaard anders te zijn dan de externe internet webstandaard. Ervaring leert dat sommige gebruikers moeite hebben deze van elkaar te onderscheiden, zodat dit duidelijk uitgelegd dient te worden in alle presentaties en al het geschreven materiaal. Kopieer geen ontwerp elementen van de externe internet website voor gebruik in interne intranet pagina's.

Ik adviseer om elke pagina een expliciet intranet logo heeft. Dit logo dient ook als link te fungeren naar de intranet HomePage. Ook dient elke pagina een zoekknop te hebben omdat zoeken is net zo belangrijk voor intranets als voor het gehele web. De intranet standaard dient aanbevelingen te geven ten aanzien van de structuur en lay-out voor alle belangrijke soorten pagina's. Veel bedrijven zullen ook bepaalde sjablonen gebruiken, voor afdelingspagina's, rapporten en memo's etc., welke ook in de standaard dienen te worden opgenomen. De standaard dient ook geraadpleegd te kunnen worden op het intranet, bij voorkeur vanaf de HomePage. De standaard dient de vereiste, aanbevolen, en optionele ontwerpelementen te specificeren aan de hand van veel voorbeelden.

Richtlijnen voor standaarden

bulletGebruik veel illustraties met voorbeelden omdat ontwerpers meer werken op voorbeelden dan op lappen tekst.
bulletZorg dat de voorbeelden voldoen aan alle aspecten en niet aan één die op dat moment belangrijk is (ontwerpers kunnen meer dan één hint oppikken bij een voorbeeld).
bulletZorg voor zoveel mogelijk uitvoerige en uitgebreide checklists (ontwerpers lopen liever een lijst na dan teksten te lezen), bijvoorbeeld een lijst met alle elementen die op een pagina moeten voorkomen of een lijst met voorkeurstermen.
bulletZorg dat u een standaarden-expert bij de hand heeft om zowel nieuwe ontwerp elementen te herzien in formele standaarden en voor meer informele raadpleging in gevallen waarbij de ontwerpers twijfelen aan het juist interpreteren van de standaard (als er geen makkelijk aanspreekpunt is voor zulke vragen dan zal elke ontwerper met een eigen antwoord komen, die gegarandeerd elke keer anders is).
bulletZorg voor een actief 'evangelisatie' programma. Het is niet voldoende te wachten om te worden gehoord. Men moet actief deelnemen aan projecten en hun ontwerpen (aardig en voorzichtig) becommentariseren en aangeven hoe deze afwijkingen te corrigeren.
bulletZorg dat het een 'levend' document is, onder de hoede van een standaardenmanager die de standaarden actualiseert wanneer nieuwe zaken worden toegevoegd.
bulletSluit aan bij de overige populaire ontwerp-standaarden of vermeldt expliciet waarom hier van moet worden afgeweken.
bulletZorg voor ondersteunende ontwikkelingsinstrumenten en sjablonen die het mogelijk maken om te voldoen aan de standaard in plaats van het toepassen van een niet-standaard ontwerp.
bulletZorg voor een goed index (als de standaarden geprint worden) of goede zoekmogelijkheden (via een zoekveld) met hypertekst links naar aanverwante regels (als de standaarden online worden aangeboden.

Het volgens 'evangelisatie' naar buiten brengen van standaarden is belangrijk bij intranets omdat elke afdeling de neiging heeft om mandaten van de leiding te negeren. Dat doen ze meestal onder het mom van "Wij zijn anders, en de leiding kent onze situatie niet." Dat is waar, maar iedereen is anders dus het totale systeem zou in chaos vervallen als mensen om welke redenen dan ook mogen afwijken van de regel. Meestal, weegt het algemeen belang zwaarder en wordt bruikbaarheid (usability) alleen verhoogd door eenheid.

 

Beheersen van de medewerkers' toegankelijkheid van het web

Ondanks dat het vaak makkelijker is de omstandigheden waaronder medewerkers het intranet bezoeken vast te stellen dient toch enige zorg besteed te worden aan het optimaliseren ervan voor het intranet.

Hardware standaarden

Als er een minimale bandbreedte bekend is kan dat de vrijheid aan de ontwerpers geven meer uitgebreide en geavanceerde applicaties en interacties te creëren. Ook de standaard monitor maat zal van invloed zijn op efficiënt gebruik van de pagina.

Browser default (standaard) instellingen

Idealiter, dienen gebruikers zelf hun default instellingen aan te passen aan hun persoonlijke behoeftes, afhankelijk van hun computerervaring en hun internetgewoontes. Helaas blijkt uit ervaring, dat veel gebruikers hun default instellingen van hun webbrowser nooit aanpassen. Daarom adviseer ik om alle medewerkers te voorzien van een goed set default instellingen. De volgende default instellingen zouden moeten worden ingesteld.

bulletZet de default HomePage (startpagina) op de intranet HomePage. In 1997 bracht een Amerikaans onderzoek in een aantal grote bedrijven aan het licht dat 13% van de bandbreedte werd verbruikt aan het ophalen van de startpagina van de gebruikte browser of internetprovider, omdat de gebruikers nooit de moeite hadden genomen deze pagina te wijzigen.
bulletVerwijder alle bookmarks, knoppen en kanalen die door de browser of leverancier zijn geleverd die niets te maken hebben met de activiteiten van de medewerker.
bulletZet de browser e-mail voorkeur op die binnen het bedrijf gebruikt wordt.
bulletDe default wereldwijde web zoek-knop dient te worden ingesteld op een enkele zoekmachine service. Als u voor uw intranet gebruik maakt van een van de grote zoekmachines gebruik deze dan ook voor het internet, om zo gelijkheid te krijgen in zoekopdrachten op het intra- en internet. Als u geen of een afwijkende zoekmachine heeft voor het intranet, kies dan een internet zoekmachine en houdt daar aan vast. Wanneer u een default instelling toelaat met verschillende zoekmachines, zullen uw medewerkers nooit de beste manier leren, hoe om te gaan met welke zoekmachine dan ook.

Praktijkonderzoek

Bruikbaarheid kan in het algemeen op twee manieren worden getest: achter het buro (in het laboratorium) en in de praktijk (in het veld). Beide zijn belangrijk voor elk project, of ze nu voor het internet of intranet zijn. Voor intranet bruikbaarheid is praktijkonderzoek nog belangrijker omdat veel intranetzaken te maken hebben met de ondersteuning van specifieke functies en medewerkers.

 

Conclusie

Hoewel in 1995 en 1996 veel Web-goeroes van mening waren dat intranets belangrijker waren dan externe internetsites, ligt nu de nadruk op externe internetprojecten en worden veel intranet-projecten te laag gefinancierd. Veel productiviteit gaat verloren door het slecht ontwerp van intranets. Zelfs grote organisaties onderhouden hun intranets met een minuscuul aantal medewerkers. Ik ken slechts één groot bedrijf dat actief een ontwerpstandaard promoot voor alle pagina's op het intranet; haast iedereen die ik spreek zegt dat het hen niet lukt om de afdelingen de ontwerprichtlijnen op te volgen. Het gevolg hiervan is dat de meeste intranets uit een chaotische verzameling van documenten bestaat waarin niet kan worden genavigeerd.

Rekeninghoudend met de kosten voor het verlies van productiviteit van medewerkers zijn mijn aanbevelingen de volgende.

bulletDraag de zorg voor intranet inhoud, ontwerp en bruikbaarheid op aan extra personeel, waar tegenover staat dat de productiviteit van al het kantoorpersoneel met enkele procenten zal stijgen.
bulletLeg navigatie standaarden vast voor het intranet en een minimale hoeveelheid ontwerprichtlijnen voor alle intranet-inhoud.
bulletEvangeliseer actief de noodzaak voor alle afdelingen om navigatie- en ontwerp standaarden op te volgen.

 

Hoofdstuk 6
Toegankelijkheid voor gebruikers met een handicap

Inleiding

In veel gevallen schrijft de wet voor om voorzieningen te treffen voor mensen met een handicap, die in sommige gevallen ook zelfs niet in staat zouden zijn hun werk naar behoren te kunnen uitvoeren als ze geen toegang hebben tot het intranet. Veel handicaps hebben te maken met het ouder worden. Gelukkig hebben velen daarvan geen invloed op bruikbaarheid (zoals kaal worden). Laten we niet uit het oog verliezen dat ook wij als we ouder worden profijt hebben van de aandacht die besteed is aan bruikbaarheid. Laten we een wereld ontwerpen die voor iedereen goed is.

 

Visueel gehandicapten

De meeste problemen met betrekking tot de toegankelijkheid hebben te maken met blinde gebruikers en gebruikers met andere visuele handicaps omdat veel pagina's visueel zijn opgezet. Laat alle grafische ontwerpen minstens door een rood-groen kleurenblind gebruiker nakijken, omdat deze variant het meest voorkomt bij mensen die kleurenblind zijn. Zorg, om verder de toegankelijkheid te verhogen, altijd voor een hoog contrast tussen voor- en achtergrondkleuren, en vermijd drukke achtergrond patronen die de leesbaarheid bemoeilijken. Pas ook geen absolute fontgroottes toe, maar werk altijd met fontgroepen zoals gebruikelijk in HTML codes door gebruik te maken van <H1> en <H2> enz. markeringen. Door dit te doen kunnen blinde gebruikers een overzicht van de pagina krijgen door <H1> en <H2> gedeeltes voor te laten lezen. Naast blinde gebruikers zijn er ook gebruikers die gedeeltelijk blind zijn. Specificeer voor hen de fontgrootte in absolute punten maar in een percentage ten opzichte van de standaard fontgrootte. Door dit te doen kunnen gebruikers alle fonttypes in grootte vergroten of verkleinen via de instellingen van de browser. Tot slot dient opgemerkt te worden dat zoekmachines in wezen blinde gebruikers zijn. Als u wilt dat mensen u kunnen vinden, moeten webcrawlers in staat zijn door uw site te navigeren en indexeermachines in staat zijn om uw inhoud te lezen zonder het zien van de plaatjes.

Alt-toevoegingen (attributes)

Om uw afbeeldingen zichtbaar te maken voor hen die ze niet kunnen zien kunt u gebruik maken van de Alt-toevoeging. Een voorbeeld in HTML-code is de volgende.

<IMG SRC="jakob.jpg" WIDTH="100" HEIGHT="200" ALT="Foto van Jakob Nielsen">

Gebruikers die de foto niet kunnen zien (of omdat ze blind zijn of omdat ze het laden van afbeeldingen uitgeschakeld hebben vanwege de snelheid) zullen in plaats daarvan de alternatieve tekst "Foto van Jakob Nielsen" zien of horen. Sommige bruikbaarheids experts proclameren de zogenaamde beschrijvende omschrijving, waarbij de Alt-tekst wordt gebruikt om te verbaliseren wat een niet-blinde zou zien. Ik geef er de voorkeur aan bruikbaarheids omschrijvingen te geven welke verbaliseren wat de betekenis of de rol van de afbeelding in de dialoog is: Wat moet de afbeelding communiceren en wat gebeurd er wanneer er op geklikt wordt? Wanneer een bedrijf XYZ op alle pagina's een logo voert, welke wanneer er klikt toegang geeft tot de HomePage, dan zou een beschrijvende omschrijving zijn "Logo van XYZ" terwijl een bruikbaarheids omschrijving dan "XYZ HomePage" zou kunnen zijn. Bij grafische elementen worden toegepast als een knop dan is het zinnig de Alt-tekst "" toe te voegen, in plaats van de Alt-tekst "grote blauwe knop". Betekenisloze afbeeldingen kunnen beter een lege Alt-tekst (Alt="") hebben dan geen Alt-tekst, omdat schermlezende software een Alt-loze afbeelding overslaat. Alt-teksten dienen kort te zijn en 'to the point' met maximaal 8 tot 10 woorden. Sommige browsers laten de Alt-tekst als tekstblokje op het scherm zien, wanneer de gebruiker met de cursor over de afbeelding stilstaat. In deze vorm kan de Alt-tekst ook aanvullende informatie geven. Een icoontje met de letters NIEUW, kan bijvoorbeeld de Alt-tekst "Nieuw sinds 19 mei" bevatten. Zowel voor een blinde als voor een niet-blinde bevat de Alt-tekst op deze manier aanvullende informatie.

 

Cognitieve handicaps

In de vroegere jaren werd het web alleen bezocht door zeer intelligente mensen die als eerste zich bekwaamden in de geavanceerde technologie. Nu het web zich populariseert zal het meer gemiddelde gebruikers aantrekken en ook gebruikers met een lager IQ dan de gemiddelde gebruiker. Mensen variëren in hun ruimtelijk redeneringsvermogen en hun korte termijn geheugen capaciteit. Programmeurs en grafische vormgevers hebben over het algemeen ongewoonlijk hoge cijfers bij testen van ruimtelijk redeneringsvermogen en zijn daarom goed in het visualiseren van de structuur van een website. Men kan rustig aannemen dat de meeste gebruikers meer moeite hebben in navigeren op een website dan de ontwerpers.

 

Conclusie

Ik moet toegeven dat de websites waaraan ik persoonlijk werk, niet alle bruikbaarheidsregels volgen. Ik heb een pragmatische benadering ten aanzien van bruikbaarheid en loop soms de kantjes er af om aan deadlines te voldoen of om tegemoet te komen aan andere grafische afwegingen. Toch is er een groot verschil tussen alles-behalve-perfect en volledig slordig ontwerp. Ook als u een niet volledig toegankelijke website ontwerpt, heeft u de verantwoordelijkheid om zoveel mogelijk toegankelijkheidsprincipes toe te passen. Velen zijn zelfs redelijk simpel en goedkoop.

 

Hoofdstuk 7
Internationaal gebruik: voor mensen over de hele wereldbol

Inleiding

In 1997 bestond 80% van de webgebruikers uit mensen uit Amerika en Canada. In 1999 was dit percentage gedaald tot 50% en ik verwacht dat in 2005 dit percentage verder zal zijn gedaald naar 20%.

Internetgebruikers in 1999 uit (land)

aantal (milj.)

Amerika

100

Japan

15

Groot-Brittannië

12

Duitsland & Scandinavië (elk)

9

Canada

8

Australië en Italië (elk)

5

Frankrijk, Spanje, Nederland, Zuid-Korea, Taiwan, Brazilië (elk)

3

Overige

14

 

Internationale inspectie

Bij internationale inspectie gaat het erom om mensen uit verschillende landen naar het webontwerp te laten kijken en te onderzoeken of het vanuit hun land problemen zou geven. In vergelijk met Internationale gebruikstesten (volgende paragraaf) is Internationale inspectie deels giswerk omdat het niet gepaard gaat met echte gebruikers, maar het is in ieder geval beredeneerd giswerk. De internationale inspectie dient bij voorkeur gedaan te worden door bruikbaarheidsexperts uit de betreffende landen. Experts die dit geregeld doen kunnen enkele dagen nadat ze de gebruiks-interface hebben ontvangen per e-mail hun beoordeling kunnen geven. Als u gebruik maakt van professionele bruikbaarheidsexperts dan kan het ook al de moeite lonen hun diensten te gebruiken voor gebruiks-interfaces die nog in hun ontwerpfase zijn. Veel voorkomende bevindingen zijn dat de marktstrategie (zakelijke aanpak) in z'n geheel afwijkt van die zoals die gebruikelijk is in hun land en dat sommige pagina's helemaal moeten worden vertaald om effect te hebben.

 

Vertaalde en meertalige sites

Door de server-logboeken te analyseren, is eenvoudig na te gaan of er landen zijn met substantiële aantallen, die vertalen nodig kunnen maken. In de ideale wereld, zou je de gehele site laten vertalen in de belangrijkste talen als ook informatie toevoegen specifiek voor de gebruikers in die landen. In zulke gevallen zou je vertaalde sites krijgen die exact gelijk zijn aan de hoofdsite. De meeste bedrijven en instellingen hebben echter het geld niet voor complete vertaling en beperken zich tot het vertalen van de meest belangrijke pagina's. Deze aanpak resulteert in meertalige sites, die een speciale interactie vragen om van taal te wisselen.

 

Taalkeuze

De drie gebruikelijke manieren om taalkeuze mogelijk te maken zijn; om gebruik te maken van een openingspagina, of een taalkeuzemenu te hebben op de homepage, of een taalkeuzemenu te hebben op alle webpagina's. Ik raad aan alleen een openingspagina te gebruiken als het moeilijk is een voorkeurstaal te kiezen. Het zou immers, wanneer er wel een duidelijke voorkeurstaal is, onnodig vertragend zijn om een groot deel van de webbezoekers lastig te vallen met een taalkeuzescherm, zonder dat dit echt nodig is. Een ander argument in het voordeel van een voorkeurstaal op de homepagina is dat de webbezoekers die niet de voorkeur geven aan de voorkeurstaal toch een redelijk idee krijgen waarover de site gaat, en het daarom interessant vinden om tijd te steken in het ophalen van de pagina in hun eigen taal. Bij een keuze van slechts enkele talen, geef ik de voorkeur aan het opsommen van de talen als woorden, en elke taal in eigen taal op zich zelf te laten staan: bijvoorbeeld English - Français.

Het probleem bij het gebruik van vlaggen als symbool voor taalkeuze is dat sommige talen in veel landen wordt gesproken en dat sommige landen veel soorten talen hebben. Het gebruik, bijvoorbeeld van de Amerikaanse vlag voor de Engelse taal, brengt de Engelsen van streek (zij hebben de taal immers uitgevonden) en ook de Canadezen en vele anderen.

Onafhankelijk of de taalkeuze nu op een openingspagina of op de homepage wordt gemaakt, moet de gebruiker altijd de keus hebben weer van taal te wisselen op de opvolgende pagina's. De belangrijkste reden hiervoor is dat veel gebruikers een site binnenkomen op laaggelegen pagina's en niet via de homepage. Omdat gebruikers waarschijnlijk niet vaak van taal zullen wisselen, is het gewoonlijk beter een simpele optie te hebben als 'change language' en deze te koppelen aan een pagina die alle opties heeft. Het hebben van minder opties leidt tot een schoner en makkelijker bruikbaar pagina ontwerp, wat ruim opweegt tegen de noodzaak van gebruikers om naar een extra pagina te gaan in die uitzonderlijke gevallen wanneer zij van taal willen wisselen.

 

Testmethodes

De vier belangrijkste testmethodes voor het verrichten van internationale gebruikstesten zijn de volgende.

bulletGa zelf naar het buitenland.
Het bezoeken van plaatselijke klanten geeft een veel duidelijker beeld dan het best geschreven rapport. Er zijn altijd kleine maar belangrijke details die je ziet als je er zelf naar toe gaat.
bulletDoe de test op afstand
Vanuit de aanname dat u gebruikers kunt vinden die uw taal goed genoeg spreken voor een telefonisch interview, is dit een erg handige manier om een internationale test te doen. De methode is simpel: u vraagt de gebruiker om telkens een taak uit te voeren en hardop te denken. Deze taken kunnen worden opgesomt op webpagina's; elke pagina dient een taak te bevatten, zodat de gebruiker zich hierop kan concentreren in plaats van de volgende taak te lezen. Elke pagina kan eindigen met een link naar de volgende taak. Een andere methode kan zijn de gebruikers een e-mail te sturen met test instructies en een reeks taken. De taken dienen in een aparte envelop te zitten die niet geopend mag worden voor de test omdat u niet wilt dat men vooraf oefent. Ook dienen de taken genummerd te zijn en ook is het praktisch regelnummering aan te brengen zodat makkelijke details kunnen worden uitgewisseld over de telefoon. In principe is het mogelijk om samen met de gebruiker op de eigen computer zijn handelingen te volgen door exact dezelfde handelingen te verrichten. Ook is het mogelijk om met bepaalde software, zoals NetMeeting, om van de eigen monitor een 'slaaf' te maken van die van de gebruiker zodat u exact ziet wat de gebruiker ziet en doet. Helaas functioneren ze niet altijd even goed op het internet en werken ze beter op locale sites en intranets. Een nadeel van testen op afstand is dat u geen visuele feedback heeft en het moet doen met puur verbale beschrijvingen.
bulletLaat stafmedewerkers van uw plaatselijk bedrijf de test doen, ook al zijn ze niet getraind in bruikbaarheid.
Sommige bedrijven hebben bruikbaarheids(video)laboratoria, maar slechts weinige hebben die ook in de meertalige gebieden. Ik geef meestal de voorkeur aan foto's boven video's omdat ze veel makkelijker zijn te maken en makkelijk kunnen worden bijgevoegd aan het rapport en eventueel zo direct op de site kunnen samen met het rapport. Video's kunnen echter een veel 'levendiger' beeld geven aan teamgenoten dan een geschreven rapport.
bulletLaat gebruikers een automatisch registrerende test doen zonder supervisie.
Het is vrij eenvoudig gebruikers een soort vragenlijst te geven waar waarbij ze bepaalde informatie moeten zoeken en het resultaat moeten rapporteren. of ze het vonden en hoeveel tijd dat vergde. Ook kan naar een waarderingscijfer worden gevraagd naar ontwerp, prettige navigatie. Het verdiend de voorkeur om de vragenlijst ook te laten dienen als rapport, dus of beide op papier, e-mail of webpagina.

 

Conclusie

Verschillende landen zijn verschillend. Mensen in verschillende landen zijn verschillend. Gebruikers over heel de wereld gebruiken uw website verschillend. Het is geen makkelijke taak aandacht te besteden aan internationale bruikbaarheid. Elke aandacht is een stap in de goede richting, want het staat al heel wat beter, hoe beperkt dan ook, hieraan aandacht te besteden dan ogenschijnlijk een website te zijn die denkt dat de rest van de wereld niet bestaat. Door al iets van aandacht te besteden aan internationaal gebruik loopt u waarschijnlijk al snel voor op de rest. Begint u hier te laat aan, dan is het op een bepaald moment misschien te laat.

 

Hoofdstuk 8
De enige web constante is verandering

Dit hoofdstuk gaat hoofdzakelijk over de toekomst van het web op korte termijn, dat wil zeggen in de komende vijf jaar of zo. Gedurende deze tijd is de verwachting dat het web met een factor 20 zal toenemen, wat wil zeggen dat er 20 keer zoveel sites op het internet zullen zijn (een groei van 10 miljoen sites in 1999 naar 200 miljoen sites in 2005). Het aantal pagina’s zal waarschijnlijk nog meer groeien, omdat bestaande sites steeds meer pagina’s toevoegen, tegelijkertijd met de groei van het aantal sites. Ik verwacht dus, dat het web zal groeien van één biljoen pagina’s in 1999 naar 50 biljoen pagina’s in 2005. Het aantal gebruikers zal minder snel groeien omdat er veel landen zijn waar de infrastructuur het bijna onmogelijk maakt het merendeel van de bevolking on-line te krijgen. Ik verwacht dat het aantal van 200 miljoen gebruikers begin 2000 zal groeien naar 500 miljoen gebruikers rond 2005, en dit cijfer zal in de buurt van één biljoen komen rond 2010. Na dit aantal zal de toename gering zijn.

 

Lange termijn trends

In het voorspellen van het effect van technische ontwikkelingen zijn de twee grootste fouten, om de korte termijn veranderingen te overwaarderen en de lange termijn ontwikkelingen de onderwaarderen. Veel korte termijn ontwikkelingen vinden niet plaats vanwege menselijk factoren. Ook kost het veel tijd om mensen de straat op te sturen en straten open te breken om de infrastructuur te vernieuwen. Feit is dat we niet weten wat de lange termijn ontwikkelingen van een volledig penetrerend web zal zijn. Het enige dat zeker is, is dat we in de 21e eeuw heel anders zullen werken. De enige constante is verandering.

 

Informatie toepassingen

Mobiele toegang zal de derde injectie zijn voor het internet, na e-mail en webbrowsen. Het zal gewoon worden om toegang tot het internet te krijgen met draagbare middelen met draadloze modems.

 

Het uitsterven van webbrowsers

Een kernelement van de toekomstige computers zal zijn om af te komen van webbrowsers als een aparte applicatiecategorie. Er zijn twee redenen om de webbrowser naar het land der fabelen te wensen in de komende jaren.

bulletFundamenteel is het belachelijk om een speciale browser te hebben voor soorten informatieve objecten, alleen omdat ze vanaf een speciale opslaglocatie komen (het web).
bulletWebbrowsers verwarren twee aspecten welke beter kunnen gescheiden worden geleverd. Webbrowsers verzorgen zowel de presentatie van de informatie als de navigatie tussen informatieobjecten. Sterker zelfs; de huidige browsers presteren slecht op het gebied van navigatie, al proberen ze het wel.

 

Langzaam toenemende bandbreedte

Over de afgelopen 15 jaar is de snelheid waarmee de gemiddelde gebruiker het internet kon raadplegen toegenomen met 50% per jaar. Ondanks de hoopvolle voorspellingen voor snelle groei in de Internet bandbreedte, zie ik geen reden waarom deze lange termijn trend zich niet zal voortzetten. Gemiddelde bandbreedte toename neemt langzaam toe om de volgende drie redenen.

bulletTelecommunicatiebedrijven zijn conservatief. Het aanpassen van infrastructuur kost veel tijd omdat er straten voor moeten worden opgebroken en dan nog kost het vernieuwen van de apparatuur veel tijd.
bulletGebruikers zijn terughoudend bij het uitgeven van geld aan bandbreedte. Als men een snellere verbinding heeft, heeft men daarmee nog niet een snellere toegang, omdat dit mede afhankelijk is van de host en de effectieve snelheid van het internet. Een snelle Porche die 200km per uur kan, heeft hiervoor een recht wegdek nodig waar tevens deze snelheid is toegestaan.
bulletHet soort gebruikers neemt steeds meer toe wanneer ook Jan-en-alle-man het internet gebruiken. Deze nieuwe gebruikers zullen vlug matige gebruikers zijn als frequente gebruikers (alle fanaten zijn al jaren on-line). Hierdoor neemt het gemiddelde alleen maar af.

De grote groep gebruikers zijn matige gebruikers die twee tot drie jaar achterlopen met de frequente gebruikers. Web-ontwerp dient de massa te bedienen. Slechts zelden kan een site succesvol zijn wanneer het zich richt op de 10% gevorderde gebruikers. Web-ontwerp dient zich daarom te richten op optimale bruikbaarheid met een 56 Kbps modem. Ik voorspel dat in 2010 het web 57 keer sneller zal zijn dan in 2000.

 

Conclusie

Het huidige web laat slechts een fractie zien van wat er mogelijk is wanneer iedereen is aangesloten op één netwerk. De huidige webbrowsers zijn een gruwel en hebben zich in de periode 1993-2000 nauwelijks ontwikkeld. De toekomst zal zeker anders zijn en waarschijnlijk anders dan voorspelbaar is. Ik verwacht dat het web veel eenvoudiger wordt in de toekomst. Deze toename in bruikbaarheid (usability) is niet alleen een wenselijke kwaliteit, maar ook een noodzakelijke kwaliteit om de volgende 800 miljoen gebruikers op het internet te krijgen.

 

Hoofdstuk 9
Conclusie: Eenvoud in webontwerp

Wanneer ik een webmanager vraag waarom gebruikers naar hun web komen, weten ze vaak het antwoord niet. Maar zelfs wanneer ze het weten, weigert men soms om de site te ontwerpen om deze belangrijkste gebruikersdoelen te ondersteunen. Websites dienen de belangrijkste dingen die gebruikers willen doen eenvoudig te maken. Mensen zijn extreem doel-gedreven op het web. Ze willen iets specifieks doen, en ze tolereren niets wat tussen hen en hun doel instaat.

 

Home-Run website

Er zijn vieren redenen waarom gebruikers weer terugkomen op sommige websites. Ze kunnen worden opgesomd met het acroniem HOME.

bulletHoge inhoudelijke kwaliteit
bulletO(ften); vaak geactualiseerd
bulletMinimale download tijden
bulletEenvoudig in het gebruik

Als u voor deze vier elementen kunt zorgen, zullen gebruikers tevreden zijn en u een goede site hebben. Drie van de vier letters zijn vrij vanzelfsprekend, vooral als men dit boek gelezen heeft. Maar mensen vragen me vaak wat is ‘vaak geactualiseerd’ betekent? Hier is geen eenvoudig antwoord op, omdat de gewenste actualiseringfrequentie afhangt van het onderwerp en de doelen van de site.

De gebruikers de vier HOME-elementen geven verzekert de populariteit van uw site. Maar het is simpelweg niet voldoende om gebruikers te geven wat ze willen. Men moet verder gaan dan deze vier elementen om een volledig ‘wereld’ site te hebben. Om van een HOME-site tot een HOME RUN-site te komen dient u drie extra’s toe te voegen.

bulletRelevant voor de behoefte van de gebruikers
bulletUniek voor het on-line-medium
bulletNet-georiënteerde samengestelde cultuur

De R impliceert dat het niet voldoende is om hoge kwalitatieve inhoud te leveren. De inhoud moet tevens relevant zijn voor de gebruikers en de specifieke dingen die ze willen doen. Voorts dient de site de hoge inhoudelijke kwaliteit te leveren op een manier die uniek is voor de specifieke karakteristieken van het on-line medium. Tot slot – en dit is het moeilijkst van allemaal – dient de HOME RUN-aanpak op webontwerp verlangt dat het gehele bedrijf zich achter de website opstelt om een optimale klantenprestatie te leveren in de on-line-wereld. Geen enkele webteam, hoe goed ook, kan een website creëren die echt werkt als de rest van het bedrijf ‘vast zit’ in de fysieke wereld en niet bereid is om het internet in alle aspecten op de eerste plaats te zetten bij vrijwel alle projecten. De meeste grote bedrijven websites zullen nog vele jaren onnodig complex blijven, omdat men een ‘papieren’-werkelijkheid tracht na te bootsen die niet Internet-gericht is.

 

Een goede of een slechte tijd?

Charles Dickens schreef eens: "It was the best of times, it was the worst of times" (Het was de beste tijd, het was de slechtste tijd). In vele opzichten is het de beste tijd, omdat we midden in een tijd zitten waarin een nieuwe e-economie (new economy) wordt uitgevonden en een grote verandering plaatsvindt in zowel het bedrijfs- als dagelijks leven. Over de 15-jarige periode vanaf 1993 (toen het web aansloeg) tot aan 2008, zullen ontelbare veranderingen plaatsvinden, en bedrijven zullen volledig klantgericht moeten worden om te overleven. Ondanks dat we op de helft zitten, hebben we vermoedelijk slechts een topje van de ijsberg zien veranderen, vanwege de progressieve groei.

In veel gevallen was het in vroegere tijd dat men pas achteraf kon beoordelen of iets naar wens was, nadat de rekening was betaald. Op het web is het tegenovergesteld. Gebruikers hebben vanaf het begin te maken met bruikbaarheid (usability). Gebruikers moeten eerst door de site navigeren om producten te vinden voordat ze beslissen of ze geld gaan uitgeven. Trouwe gebruikers zijn het meest waardevol op het internet, en gebruikers keren niet terug naar sites die te moeilijk zijn om te gebruiken. Alleen wanneer mensen een positieve gebruikerservaring hebben opgedaan tijdens hun eerste bezoek zullen terugkeren en beginnen met het genereren van ‘inkomsten’ voor de site. Alleen nuttige sites krijgen bezoek.

In andere opzichten leven we ook in de slechtste tijd. Het heden is een unieke periode in de menselijke geschiedenis omdat het voor het eerst is dat de mensheid de vaardigheid verloren heeft in het beheersen van zijn gereedschappen. Wisten we vroeger goed welke techniek we moesten beheersen, leven we nu in een tijd van terreur, waarin we overgeleverd zijn aan het verlies van data van een blauw scherm dat op onverklaarbare tijden verschijnt. Alleen al de gele velletjes rond vele computerschermen over heel de wereld zijn een teken aan de wand.

We zouden de onderdrukking van de informatietechnologie niet moeten accepteren. Het is tijd om de mensheid te verdedigen in de eeuw van machines. Gebruikers van het web, verenig uzelf op de bruikbare sites: u heeft niets te verliezen anders dan uw download vertragingen.

We hoeven het niet te pikken. We maken onze toekomst hier en nu, en we kunnen nu besluiten mensen en ontwerp te respecteren, om gebruikers te helpen om weer heer en meester te worden van hun techniek, hun gereedschappen, en hun websites. Aan de ene kant, is dit boek een doktersvoorschrift om bezoek en omzet te verhogen op uw website door de gebruikers tevreden te stellen door bruikbaar (usable) ontwerpen. Aan de andere kant, is dit boek een manifest waarbij het web een boetedoening is voor de zonden van computers en waarbij een mate van eenvoud wordt bereikt welke de mensheid weer vrede brengt met zijn gereedschappen.

 

Aanbevolen literatuur

Elke opsomming van boeken zou achterhaald zijn, dus geef ik u een adres van mijn aanbevelingslijst van sites.

    http://www.useit.com/hotlist

Ik zal nog één andere website noemen: Keith Instone’s Usable Web database fungeert als een goed georganiseerde lijst van Web-gerelateerde menselijke interactie:

    http://usableweb.com

 

Boeken

Zoals ik in de inleiding al noemde zijn er nog steeds goede redenen om je heil te zoeken tot boeken wanneer je een bepaald onderwerp verder wilt uitdiepen. Het aantal boeken lijkt sneller te groeien dan het web zelf, dus geef ik een referentie naar mij on-line lijst van aanbeveelbare boeken:

    http://www.useit.com/books

 

Lees mijn volgende boek

Mijn laatste aanbeveling is om het tweede deel van mijn (nieuwe) boek te lezen. Zoals ik al uitgebreider in de inleiding vermeldde is het verschil tussen deze twee boeken simpel. Het huidige boek is het ‘wat’ van web bruikbaarheid (web usability), dat zijn de richtlijnen die je moet volgen om een ontwerp makkelijk te gebruiken. Het tweede boek, voorlopig ‘Ensuring Web Usability’ getiteld, is het ‘hoe’ van web bruikbaarheid, of de methodes en procedures die je moet volgen om nog meer over gebruikersgedrag te leren en om specifieke data te verkrijgen over uw eigen klanten en hoe zij communiceren met uw eigenlijke site. Raadpleeg voor meer informatie over dit volgende boek van tijd tot tijd mijn website: www.useit.com.

 
 

           
Deze site is gemaakt door B.J. Hilgers
Schrijf a.u.b. in het gastenboek.
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 01.07.2006

 
 

Home  |  Zoeken  |  Contact  |  Site index